Տիգրան Աֆրիկյանի հարցը

1909 թ. մայիսի 16-17-ին Թիֆլիսում կայացավ Կովկասի հայոց բարեգործական ընկերության (ԿՀԲԸ) տարեկան ընդհանուր ժողովը` բազմաթիվ մասնաճյուղերի ներկայացուցիչների մասնակցությամբ: Արևելահայության այդ կարևորագույն ազգապահպան կառույցը քննարկեց մի շարք հրատապ հարցեր, բայց ուշագրավ դիպված տեղի ունեցավ երկրորդ օրը: Ժողովը պետք է ընտրեր ընկերության երկու պատվավոր անդամ` Ալեքսանդր Մանթաշյանցին և Տիգրան Աֆրիկյանին:

Առաջինի քվեարկությունը թեպետ զուտ ձևական բնույթ էր կրում, այդուհանդերձ նշվեց, որ թեկնածուն 18 տարի եղել է ընկերության խորհրդի անդամ, վերջերս էլ նվիրաբերել է 20 հազար ռուբլի, որի տարեկան շահութատոկոսը` 900 ռ., պետք է հատկացվի դպրոցներին: Ա. Մանթաշյանցն անխոս ու միաձայն ընտրվեց:

Խնդիր ծագեց Տ. Աֆրիկյանի առնչությամբ: Նորբայազեդցի Աֆրիկյան բազմանդամ գերդաստանի այս շառավիղը վաճառականությամբ էր զբաղվում Թիֆլիսում, ունևոր մարդ էր և տարիներ շարունակ առատաձեռնորեն նվիրատվություններ էր կատարում: Հիմա տեղն ու ժամանակը չէ մանրամասնորեն խոսելու Տ. Աֆրիկյանի մասին, բայց մեջբերեմ 1908 թ. մարտի 1-ի նամակը ԿՀԲԸ խորհրդին. «Իմ որդի Խաչատուրի միջոցով յայտնած էի Խորհրդիդ, որ ես ցանկանում եմ յանձնել Ձեզ գումարներն` իմ նպաստով բացւած գիւղական ուսումնարանների, նոյնպէս և զանազան հիմնարկութիւնների, այս 1908 թ. սեպտեմբերից, որի մասին յայտնած էիք Ձեր համաձայնութիւնը, ուստի ուղարկում եմ ցուցակը.
Թիֆլիսի հայոց դրամատիքական ընկերութեանը` տարեկան 1000 ռ., Երևանի թեմական դպրոցին` տարեկան 1000 ռ., Երևանի Մարիամեան օրիորդաց դպրոցին` տարեկան 200 ռ., Չիբուխլի գիւղի ուսումնարանին` տարեկան 500 ռ., Ներքին Ախտայի`500 ռ., Ռնդամալի` 300 ռ., Կարբիի` 900 ռ., Բազարջուի` 500 ռ., Նորաշէնի (Շօրագալ)` 300 ռ., ՈՒլիա-Նորաշէնի (Շարուր Դալարագեազ)` 300 ռ., Ներքին Գեօզալդարայի` 300 ռ., Օրդակլուի` 500 ռ., Ցամաքաբերդի` 300 ռ., ընդամենը` 6900 ռ.»:

Տ. Աֆրիկյանի թեկնածությունը քննարկելիս գլուխ բարձրացրեց հայոց հատկանիշներից մեկը` կոլեկտիվ նախանձը, եղան թեր և դեմ կարծիքներ, վիճաբանություն, անախորժ ելույթներ: Ի վերջո, գաղտնի քվեարկությամբ` 43 թեր և 10 դեմ ձայներով, Աֆրիկյանն ընտրվեց:
Բայց հարցը չփակվեց: ԿՀԲԸ խորհրդի նախագահ Սամսոն Հարությունյանը` քվեարկության այդպիսի արդյունքից դժգոհ ու վիրավորված, հայտարարեց, որ պաշտոնաթող է լինում: Ժողովականները, հատկապես դեմ քվեարկածները, շրջապատեցին նրան և միաբերան խնդրեցին մնալ: Որովհետև, ըստ ԿՀԲԸ կանոնադրության, նախագահի հրաժարականի պարագայում պաշտոնաթող պիտի լիներ ամբողջ խորհուրդը…

Խաչատուր ԴԱԴԱՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• «Սեպտեմբերյան առավոտ»
• Դժբախտ հեծյալը
• Չարիքներէն փոքրագոյնը
• Բէհբուտ խան Ջիվանշիրի ահաբեկումը
• Հայոց ցեղասպանություն-110
• Հայոց ցեղասպանություն- 110
• Հայոց ցեղասպանություն-110
• Նրանք, ովքեր գերեզման չունեն, բայց ողջ են
• Մնացականյանի կամուրջը
• Խարբուխ
• Ձվեր ու փողեր
• Թիֆլիսի պոռնիկները
• Սամսոնն ու Սրբազանը
• Ալեքսանդր Մանթաշյանց – 183
• Հին-նոր բառգիրք
• 800 ՖՐԱՆԿ
• Ա. Ի. ՄԱՆԹԱՇԵՒ
• ՀՈՎՀ․ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆՆ «ԸՆԴԴԵՄ» Ա․ ՄԱՆԹԱՇՅԱՆՑԻ
• ԲԱՔՎԻ «ՀԱՅԿԱԿԱՆ» ԾԽԱԽՈՏԸ
• ԲԱՔՎԻ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՌԵՎՏՈՒՐԸ

Մեկնաբանություններ